Գիտնականները սկսում են թոքի քաղցկեղը կանխող աշխարհում առաջին փորձարկումը

Լոնդոնի համալսարանական քոլեջի և Օքսֆորդի համալսարանի հետազոտողները հայտարարել են աշխարհում առաջին կլինիկական փորձարկման մեկնարկի մասին․ փորձարկվում է փորձարարական պատվաստանյութ, որը նախատեսված է կանխելու թոքերի քաղցկեղը բարձր ռիսկի խմբում գտնվող մարդկանց մոտ, գրում է News Medical Live Sciences-ը։

Հետազոտության առաջին փուլը կկենտրոնանա պատվաստանյութի օպտիմալ դեղաչափի որոշման և դրա անվտանգության գնահատման վրա։ Սկիզբը նախատեսվում է 2026 թվականի ամռանը՝ բոլոր կարգավորողներից հավանություն ստանալու դեպքում։

Լոնդոնի համալսարանական քոլեջի Քաղցկեղի ինստիտուտի պրոֆեսոր Մարիամ Ջամալ-Հանջանին նշել է, որ թոքերի քաղցկեղ ունեցող մարդկանցից տասը տոկոսից պակասն է հաղթահարում տասը տարվա սահմանագիծը։ «Լանգվաքս» պատվաստանյութի փորձարկումը, ըստ նրա, առաջին կարևոր քայլն է՝ այն առաջարկելու ամենամեծ վտանգի տակ գտնվող մարդկանց։

Փորձարկման ընթացքում մասնագետները ուշադիր կհետևեն, թե ինչպես է օրգանիզմը արձագանքում պատվաստմանը, որքան հեշտ է այն կիրառել և ովքեր կարող են առավելագույն օգուտ ստանալ։ Պրոֆեսորը շեշտում է, որ կանխարգելիչ պատվաստանյութը չի փոխարինում ծխելուց հրաժարվելը՝ ռիսկը նվազեցնելու գլխավոր միջոցը, սակայն դրա հայտնվելը կարող է ճանապարհ բացել հիվանդության որոշ դեպքերի կանխման համար։

Թոքերի քաղցկեղի բջիջները տարբերվում են նորմալ բջիջներից նրանով, որ դրանց մակերեսին հայտնվում են «տագնապալի» սպիտակուցներ՝ առաջացած ԴՆԹ-ի մուտացիաների հետևանքով։ Դրանք կոչվում են նեոանտիգեններ և ուռուցք-ասոցացված հակագեններ, որոնք ձևավորվում են հիվանդության ամենավաղ փուլերում։ «Լանգվաքս» պատվաստանյութը պարունակում է գենետիկական հրահանգների հավաքածու, որը սովորեցնում է իմունային համակարգին ճանաչել այդ անոմալ սպիտակուցները և ոչնչացնել փոփոխված բջիջները՝ մինչև դրանք վերածվեն լիարժեք ուռուցքի։

Այսպիսի հրահանգների փոխանցման տեխնոլոգիան մշակվել էր Օքսֆորդի համալսարանում կորոնավիրուսի համավարակի ժամանակ և այժմ հարմարեցվել է թոքերի քաղցկեղի դեմ պայքարին։

Օքսֆորդի համալսարանի պրոֆեսոր Սառա Բլեգդենը, «Լանգվաքս» նախագծի համահիմնադիրներից մեկը, նշում է, որ թոքերի քաղցկեղը շարունակում է մնալ ամենամահաբեր քաղցկեղներից մեկը, և գոյատևման ցուցանիշները տասնամյակներով գրեթե չեն փոխվել։ Նոր պատվաստանյութը հնարավորություն է տալիս առաջին անգամ փորձել կանխել հիվանդության զարգացումը։

Առաջին փուլում գիտնականները կփորձարկեն պատվաստանյութի անվտանգությունն ու արդյունավետությունը այն մարդկանց մոտ, ովքեր արդեն հաղթահարել են թոքերի քաղցկեղի վաղ փուլը և գտնվում են դրա կրկնության բարձր ռիսկի խմբում։

Բացի այդ, պատվաստանյութը կփորձարկվի նաև այն մարդկանց մոտ, ովքեր մասնակցում են թոքերի քաղցկեղի սկրինինգին Անգլիայի ազգային ծրագրի շրջանակում։ Եթե արդյունքները խոստումնալից լինեն, փորձարկումները աստիճանաբար կընդլայնվեն՝ ընդգրկելով ավելի լայն ռիսկային խմբեր։