Գրեթե ամեն տարի աշխարհում մոտ 1 միլիոն երեխա չի ապրում մինչև 5 տարեկան՝ աճի խանգարումների հետևանքների պատճառով․ LCAH
- Ani
- 1 hour ago
- 2 min read
Գրեթե ամեն տարի աշխարհում մոտ մեկ միլիոն երեխա չի ապրում մինչև իրենց հինգերորդ տարեդարձը՝ աճի խանգարումների հետ կապված ծանր հետևանքների պատճառով։ «The Lancet Child & Adolescent Health» պարբերականում հրապարակված «Global Burden of Disease 2023» նոր հետազոտության համաձայն՝ երեխաների աճի անբավարարությունը մնում է մինչև հինգ տարեկան երեխաների շրջանում մահացության և հիվանդացության երրորդ ամենակարևոր գործոնը։
Չնայած այն հանգամանքին, որ աճի խանգարումների հետ կապված մահվան դեպքերի թիվը նվազել է՝ 2000 թվականի 2,75 միլիոնից 2023 թվականին հասնելով 880 հազարի, խնդիրը մնում է չափազանց լուրջ։ Մահացության հիմնական կենտրոնացումը բաժին է ընկնում Սահարայից հարավ գտնվող Աֆրիկայի երկրներին, որտեղ գրանցվել է 618 հազար դեպքև Հարավային Ասիային՝ 165 հազար դեպք։
Երեխաների մոտ աճի խանգարումների գնահատման ցուցանիշների շարքում, մահացության ամենամեծ ներդրումն ունի անբավարար քաշը. այն կապված է մինչև հինգ տարեկան երեխաների բոլոր մահերի 12%-ի հետ։ Դրան հաջորդում են հյուծվածությունը (9%) և աճի դանդաղումը (8%)։ Գիտնականները նաև պարզել են, որ աճի դանդաղում ունեցող երեխաների թիվն ավելի մեծ է, քան նախկինում էր ենթադրվում։
Աճի խանգարումը կտրուկ մեծացնում է տարբեր վարակներից մահանալու ռիսկը: 2023 թվականին հինգ տարեկանից փոքր գրեթե 800,000 երեխա մահացել է շնչառական վարակների, լուծի, մալարիայի և կարմրուկի բարդություններից: Ենթասահարյան Աֆրիկայում կտրուկ աճը կապված է լուծի հետ կապված մահերի 77%-ի և շնչառական վարակների հետ կապված մահերի 65%-ի հետ: Հարավային Ասիայում այդ ցուցանիշները կազմել են համապատասխանաբար 79% և 53%: Բարձր եկամուտ ունեցող երկրներում ցուցանիշները ամենացածրն են եղել՝ մոտավորապես 33-35%:
Երեխաների աճի խանգարումների պատճառները բարդ են և փոխլրացնում են միմյանց. սնուցման հետ կապված խնդիրներ, մթերքի պակաս, կլիմայի փոփոխություն, սանիտարիայի բացակայություն, ռազմական կոնֆլիկտներ։ Վաշինգտոնի համալսարանի Առողջության ցուցանիշների և գնահատման ինստիտուտի պրոֆեսոր Բոբի Ռեյների խոսքով՝ ունիվերսալ լուծում գոյություն չունի և մոտեցումները պետք է հաշվի առնեն յուրաքանչյուր տարածաշրջանի առանձնահատկությունները։
Հետազոտությունը նաև հաստատում է, որ աճի դանդաղում ունեցող երեխաների մեծ մասը սկսում է հետ մնալ կյանքի առաջին երեք ամիսներից սկսած։ Սա ընդգծում է կանանց օգնություն ցուցաբերելու կարևորությունը դեռ հղիությունից առաջ և դրա առաջին ամիսներին։ Հյուծվածությունը և աճի դանդաղումը ստեղծում են արատավոր շրջան. մեկը ուժեղացնում է մյուսի առաջացման ռիսկը և որքան մեծանում է երեխան, այնքան ուժեղ է ամրապնդվում այս ցիկլը։
Աճի վաղ խանգարումները հաճախ ցույց են տալիս, որ երեխան ծնվել է չափազանց փոքր կամ վաղաժամ: Հետագա աճի խանգարումները հաճախ արտացոլում են սննդային անբավարարությունները, կրկնվող վարակները կամ այլ գործոններ, որոնք խանգարում են բնականոն զարգացմանը:
